Goud - Een onmisbaar metaal
Bastienne Wentzel

10 januari 2012, Chemische Feitelijkheden

Voor zo'n bekend element is er maar weinig van. De hele wereldvoorraad goud past makkelijk in vier Olympische zwembaden. Al eeuwenlang zoeken alchemisten naar de Steen der Wijzen om goud uit lood en andere elementen te maken. Dat is nog niemand gelukt, en dat is maar goed ook want dan was de waarde van goud zeker gedaald. Het was dan onmogelijk geworden om het als onderpand voor ons dagelijkse geldverkeer te gebruiken. Ook gouden sieraden hadden weinig waarde meer, ondanks de bijzondere glimmend gele kleur.

Goud kun je niet maken behalve door een kernreactie. We delven het uit goudaderen en goudmijnen. Daar is een prijskaartje aan verbonden: voor een gouden ring van tien gram komt 18.000 kilo afval vrij. Het probleem is dat goud erg onreactief is. Het lost alleen op in aggressieve middelen zoals het sterke zuur koningswater en cyanide-oplossingen. Daarmee wordt gouderts gezuiverd. Toch heeft het element ook zijn goede kanten. Wetenschappers ontdekken steeds meer toepassingen in de geneeskunde. Goudverbindingen zijn effectief tegen reumatoide artritis. Nanobolletjes van goud kunnen ook als drager dienen voor kankermedicijnen. Ze leveren het geneesmiddel netjes bij de tumorcellen af, waar het zijn werk kan doen. Nederlands onderzoek laat zien dat minuscule goudstaafjes ook zelf tumoren kunnen vernietigen als je ze sterk verhit.

In deze Chemische Feitelijkheid
De Context: Bestaat de Steen der Wijzen? Nee? Hoe komen we dan aan goud?
De Basis: Waarom is goud geel? En wat kun je er eigenlijk mee als het nergens mee reageert?
De Diepte: Hoe kan het dat nanogoud allerlei interessante therapeutische toepassingen heeft?

Het volledige artikel is gepubliceerd als Chemische Feitelijkheid nr. 274, december 2011.